شهلا کاظمیپور استاد دانشگاه تهران و کارشناس جمعیت در گفتوگو با ایسنا به مناسبت روز جهانی خانواده به بررسی وضعیت آماری خانوارهای ایرانی پرداخت و گفت: براساس آمارها، در سال ۱۳۹۰ جمعیت ایران حدود ۸۰ میلیون نفر بود اما در حال حاضر جمعیت کشور به حدود ۸۵ میلیون نفر رسیده است. در سال ۱۳۹۵، ایران دارای ۲۴ میلیون خانوار بود و اکنون این رقم به ۲۶ میلیون و ۲۵۰ هزار خانوار رسیده است.
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه میانگین بعد خانوار در کشور حدود 3.2 نفر است، اظهار داشت: در گذشته به طور متوسط میانگین بعد خانوار ۵.۵ نفر بود، اما به مرور زمان با کاهش تعداد فرزندان در خانواده، تعداد بعد خانوار نیز کاهش یافت. از سوی دیگر مهاجرت هم در مبدا و هم در مقصد موجب کاهش بعد خانوار شده است؛ به طور مثال زمانی که فرزندی در یک خانواده پنج نفری، در دانشگاهی خارج از آن شهر قبول میشود، خانواده با بعد پنج نفری به خانواده چهار نفری تبدیل میشود، بنابراین بعد خانواده در روستا و شهر کم میشود.
وی با اشاره به روند افزایشی خانوارهای تک زیست در سالهای اخیر، گفت: اگر رشد جمعیت ایران در سال ۱۳۹۰ یا ۱۳۹۵، ۱.۲۴ بوده، رشد خانوارها حدود ۲ درصد بوده است، زیرا تعداد برخی از خانوارهای تکزیست به دلیل شغل، دانشگاه و تحصیل زیاد شده و همچنین عدهای که علاقهمند به خانههای مجردی شدهاند تعدادشان روز به روز در حال افزایش است، بالطبع تعداد خانوارهای تک زیست روبه افزایش است.
این جامعهشناس معتقد است که براساس محاسبات انجام شده، تعداد متاهلین در سال ۱۳۸۵، ۱۶.۵ میلیون، در سال ۱۳۹۰، ۱۹ میلیون و در سال ۱۳۹۵ به ۲۱ میلیون رسیده است؛ بنابراین تعداد متاهلها زیاد میشود، لذا اساس جمعیتی ایران بر روی خانوادهها دور میزند.
وی ادامه داد: عدهای میگویند که خانواده رو به اضمحلال و نابودی است و آمار طلاق بالا رفته است. بارها گفتهام که آمار طلاق بالا رفته اما این به دلیل یک مسئله اجتماعی نیست، بلکه تعداد زوجین نیز افزایش یافته است. در سال ۱۳۸۵، ۱۴۰ هزار طلاق و در سال ۱۳۹۰، ۱۶۰ هزار و در سال ۱۳۹۵، ۱۸۰ هزار طلاق داشتیم؛ همه میگویند که طلاق زیاده شده، در صورتی که طلاق به تبع افزایش متاهلها زیاد شده است. بنابراین به اینکه خانواده روبه اضمحلال و نابودی است، معتقد نیستم.
هنوز هم خانواده در ایران حرف اول را میزند
کاظمیپور معتقد است که هنوز هم خانواده در ایران حرف اول را میزند و هنوز هم خانوادهها (چه زنان و چه مردان) دغدغه تامین زندگی فرزندانشان را دارند و همه علاقهمند به این هستند که فرزندانشان تحصیلات عالیه داشته باشند. به دنبال زندگی مرفه و در تلاش تامین معاش هستند و همه این موارد باید به عنوان نکات مثبت دیده شود.
تورم و بیکاری، چالش خانوادههای ایرانی
این جمعیتشناس در ادامه به بررسی چالشهای خانوادهها در بعد اقتصادی پرداخت و گفت: بیکاری جوانان یکی از چالشهای خانواده است. در حال حاضر تعدادی از جوانان بیکارند و این یکی از دغدغه خانوادههاست؛ اکنون بیش از ۲۵ میلیون جمعیت فعال در کشور داریم که از این تعداد حدود ۲۱ میلیون شاغل و چهار میلیون بیکار هستند.
وی افزود: معضل دیگری که به دنبال بیکاری تشدید میشود، بحث تاخیر در ازدواج است. دختران و پسرانی که دیرتر ازدواج میکنند، در خانواده حضور دارند و به دنبال آن جر و بحثها و دخالتها و افسردگی بیشتر میشود. موضوع دیگر بحث تحصیل فرزندان و تامین هزینههای تحصیل و بهداشت و مسکن و رفاه خانوادهها است که به دلیل تورمها، خانوادهها با این مشکلات دست و پنجه نرم میکنند.
معضلات ازدواج دیر هنگام
کاظمیپور در بخش دیگری از سخنان خود، یادآور میشود: در سالهای اخیر، دختران و پسران دیر ازدواج کردهاند و زمانی هم که ازدواج میکنند دیر بچهدار میشوند و یا حتی تمایلی به فرزندآوری ندارند که اکنون این موضوع را به عنوان معضلی اجتماعی مطرح میکنند و راهکارهایی روی بحث سیاستهای جمعیتی داده میشود که ما تلاش کنیم با اعمال سیاستهایی، بتوانیم هم ازدواج را سرعت ببخشیم و هم ولادت را افزایش دهیم. در این راستا بحث بحران خانواده را مطرح میکنند و میگویند که خانواده دارد تضعیف میشود؛ یعنی افراد دیر ازدواج میکنند و دیر بچه دار می شوند، بنابراین آن خانوادهای که ما انتظار داریم که شکوفا شود، نیست.
طرح جوانی جمعیت تاثیرگذار خواهد بود؟
این جمعیتشناس به موادی از طرح جمعیت و تعالی خانواده اشاره و تصریح میکند: موادی که در این طرح آمده، در راستای رفاه خانواده است و بخشی از آن جنبههای مالی دارد؛ اما اینکه آیا این مواد بتواند جواب دهد و به افزایش موالید و باروری کمک کند، بعید میدانم. زیرا به قدری بار مالی این طرح زیاد است که امکان اینکه صد درصد محقق شود، بسیار ضعیف است.
اگر این طرح به صورت بسته سیاستی اجرا شود ممکن است جواب دهد، اما اینکه جنبههایی که بار مالی ندارند را اجرا کنیم و جنبههایی که بار مالی دارند را مسکوت بگذاریم، جواب نمیدهد. این طرح نیازمند اراده مسئولان سیاستگذار است که برای آن بودجه در نظر بگیرند. اگر به خوبی اجرا نشود، بدبینی ایجاد میکند که در این صورت نه تنها اثر مثبت بلکه اثر منفی دارد.
وی ادامه میدهد: «از سوی دیگر ما باید ببینیم که آیا واقعا موانع تاخیر در ازدواج و فرزندآوری همین عوامل هستند؟ به نظرم یکسری عوامل کلان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وجود دارد که در یک طرح که چه عرض کنم در صد طرح هم نمیگنجد».
کاظمیپور در پایان اظهار داشت: انواع اختلاسها و عدم امنیت اجتماعی و اقتصادی، نگرانی خانواده است. همه میگویند اقتصاد؛ در صورتی که خانوادههای مرفه هم بچهدار نمیشوند، لذا بحث اقتصاد نیست. نگرانی مطرح است که در آینده پس از تولد فرزندم، میتواند سالم بزرگ شود و در اجتماع تحصیل مناسب و شغل مناسب داشته باشد؟
انتهای پیام/
دیدگاهتان را بنویسید